कोडनेम: गनरसाईड

हिटलरच्या अण्वस्त्रांचे स्वप्न पाण्यात बुडाले.

कोडनेम: गनरसाईड

२७ फेब्रुवारी १९४३ ची रात्र , हार्डंगेरव्हीडाचे पठार. बर्फाचे बारीक कण वादळात एखाद्या तलवारीप्रमाणे लागत होते. नॉर्वेचा हा विस्तीर्ण, गोठलेला भूभाग शांत दिसत होता, पण त्या शांततेखाली एका महायुद्धाचे भवितव्य दडलेले होते. जोआकिम रॉनबर्ग, कनट हॉकेलीड आणि त्यांचे चार साथीदार स्कीइंग करत होते. त्यांच्या स्कीच्या घर्षणाचा आवाज आणि त्यांच्या श्वासाचेच काय ते आवाज त्या भयाण शांततेत ऐकू येत होते.

रॉनबर्गच्या मनात थंडीपेक्षाही जास्त दाहक एक विचार घोळत होता: अपयश. यापूर्वी झालेले 'ऑपरेशन फ्रेशमन' पूर्णपणे अयशस्वी झाले होते आणि अनेक ब्रिटिश सैनिक मारले गेले होते. जर 'गनरसाईड' अपयशी ठरले, तर हिटलरच्या हाती अणुबॉम्ब लागेल आणि युरोप कायमचा अंधारात जाईल.

त्यांचा जन्म इथलाच होता पण त्यांनी लंडनमध्ये प्रशिक्षण घेतले होते, त्यांना माहित होते की या दऱ्या, बर्फ आणि थंडीशी त्यांचे वैयक्तिक नाते आहे. "हे आपले घर आहे," रॉनबर्गने स्वतःला आठवण करून दिली. "या मातीला आपले रक्षण करायलाच लागेल."

त्यांचे लक्ष्य होते व्हेमॉर्क हायड्रोप्लांट – एक अभेद्य किल्ला. दरीच्या उंच कड्यावर स्थित, जर्मन सैनिकांच्या (Wehrmacht) पहारा आणि सुरुंगांच्या जाळ्यात अडकलेला. पण त्याहून महत्त्वाचे म्हणजे, तिथे तयार होणारे जड पाणी (Heavy Water - {D_{2}O}) – जगाला वाचवण्यासाठी त्यांना ते नष्ट करणे अत्यावश्यक होते.

पहाटेचा अंधुक प्रकाश क्षितिजावर रेंगाळत होता, पण अजूनही प्लांटवर जर्मन सर्चलाइट्सचा पहारा होता. मुख्य लटकता पूल (Suspension Bridge) टाळून, रॉनबर्गने त्यांच्या जगण्यासाठी आणि जगाला वाचवण्यासाठीचा सर्वात धोकादायक मार्ग निवडला: गोठलेल्या मॉसवात्नेट (Møsvatnet) नदीच्या दरीतून खाली उतरणे.

कनट हॉकेलीड, जो पर्यावरण तज्ञ् होता, त्याने कड्याच्या तोंडावर उभे राहून खाली पाहिले. दरीची खोल शांतता त्याला एखाद्या राक्षसाच्या तोंडाप्रमाणे वाटली. "खाली उतरणे सोपे आहे, लीडर. पण परत वर चढणे..." त्याच्या आवाजातला ताण स्पष्ट होता.

रॉनबर्गने मान हलवली. "वर चढताना आपण जिवंत असू, हॉकेलीड. आपले काम पूर्ण झालेले असेल."

त्यांनी दोरखंडाच्या मदतीने, बर्फाच्या कपारी पकडत खाली उतरण्यास सुरुवात केली. त्यांच्या जड उपकरणांमुळे प्रत्येक फूट धोकादायक होता. पायाखालची जमीन निसरडी होती आणि एका क्षणाचीही चूक म्हणजे दरीत कायमची समाधी. ते जेव्हा दरीच्या तळाशी पोहोचले, तेव्हा थंडीमुळे त्यांचे हात-पाय गोठून गेले होते.

पण सर्वात मोठा त्याग अजून बाकी होता. त्यांनी त्याच गोठलेल्या कड्यावरून पुन्हा वर चढायला सुरुवात केली. ही बाजू जर्मनांनी सुरक्षित मानली होती, कारण माणसासाठी हा मार्ग अशक्यप्राय होता. याच "अशक्य" मार्गावर त्यांनी जर्मनीचे भवितव्य लपलेले पाहिले. हळू हळू, अत्यंत निग्रहाने, त्यांनी अखेरीस प्लांटच्या मागील रेल्वे लाईनजवळ सुरक्षित प्रवेश केला.

प्लांटमध्ये प्रवेश करणे हे अंधारात चाललेल्या एका संवेदनशील शस्त्रक्रियेसारखे होते. त्यांनी प्लांटच्या मागील एका लहान खिडकीतून आत प्रवेश केला. आतमध्ये, शांतता होती, पण ती एखाद्या वादळापूर्वीची शांतता होती.

त्यांनी जड पाणी तयार करणारे मुख्य हायड्रोजन चेंबर (Electrolysis Chambers) शोधले. चेंबरच्या पाईप्सवर स्फोटके (Explosives) लावण्याचे काम सुरू झाले. फ्रेडरिक कायसर आणि बिरगर स्ट्रॉमशेम अचूकपणे स्फोटके लावत होते. त्यांच्या मनात एकच विचार होता: एकाही ग्राम जड पाण्याचा थेंब वाचायला नको.

रॉनबर्गने घड्याळ पाहिले. त्यांच्याकडे वेळेची मर्यादा होती. जर जर्मन गार्ड्सची गस्त चुकली नाही, तर सर्व काही व्यर्थ. स्फोटकांमध्ये 'टाईम फ्युज' लावला गेला. त्या 'टिक-टिक' आवाजात प्रत्येक जवानाला आपली छाती धडधडताना स्पष्ट ऐकू येत होती. ही टिक-टिक फक्त बॉम्बची नव्हती, तर ती इतिहासाची होती – जगाचे घड्याळ टिक-टिक करत होते.

रॉनबर्गने अंतिम फ्युज सक्रिय केला आणि शांतपणे घोषणा केली: "मागे हटा!"

अवघ्या काही क्षणांत, एक कानठळ्या बसवणारा स्फोट झाला! क्रर्रर्रर्रर्र... धाडssम!

इमारतीचे काही भाग हादरले. ५०० किलोग्रॅम जड पाणी आणि उत्पादन युनिटचे तुकडे झाले. अणुबॉम्ब बनवण्यासाठीचा सर्वात महत्त्वाचा घटक, तो निर्णायक क्षण, नष्ट झाला होता.

स्फोट होताच जर्मन सैन्यात गोंधळ उडाला. अलार्म वाजू लागले आणि सर्चलाइट्स वेगाने फिरू लागले. पण कमांडो अंधारात होते. त्यांनी परत एकदा आपल्या स्कीच्या मदतीने वेग घेतला.

जर्मन शोध पथके त्यांच्या मागावर लागली. रॉनबर्गच्या टीमने शेकडो मैल स्कीइंग करत, बर्फाचे डोंगर आणि खिंडी पार करत स्वीडनच्या तटस्थ भूभागाकडे कूच केली. त्यांच्या प्रत्येक पावलावर जर्मन शोध पथक होते, पण त्यांची इच्छाशक्ती आणि नॉर्वेजियन भूभागाचे ज्ञान जर्मनांपेक्षा अधिक शक्तिशाली ठरले.

रॉनबर्ग आणि त्याची टीम यूकेला परतली, पण हॉकेलीड नॉर्वेतच भूमिगत प्रतिकार सैनिकांना मदत करण्यासाठी थांबला.

जर्मनांनी प्लांटची दुरुस्ती सुरू केली, पण दोस्त राष्ट्रांनी नोव्हेंबर १९४३ मध्ये हवाई हल्ला करून ती दुरुस्ती थांबवली. शेवटी, फेब्रुवारी १९४४ मध्ये, उर्वरित जड पाणी जर्मनीला पाठवण्याचा जर्मनांनी निर्णय घेतला. त्यावेळी हॉकेलीडच्या नेतृत्वाखालील सैनिकांनी, जड पाणी वाहून नेणारी डी.एफ. हायड्रो नावाची फेरी बोट टिन्सज्यो सरोवरात बुडवली.

या निर्णायक हल्ल्यामुळे, हिटलरच्या अण्वस्त्रांचे स्वप्न पाण्यात बुडाले.

एका रात्रीत, या सहा सामान्य नॉर्वेजियन तरुणांनी जगाचे भवितव्य वाचवले. ‘ऑपरेशन गनरसाईड’ हा फक्त एक यशस्वी लष्करी हल्ला नव्हता, तो एका राष्ट्राने केलेल्या त्यागाचे आणि शौर्याचे प्रतीक होता. हेच ते लाखोंना वाचवणारे वीर होते.