केवळ मानवी इच्छाशक्तीवर पृथ्वीची प्रदक्षिणा!

 

एका माणसाचे १३ वर्षांचे वेड: केवळ मानवी इच्छाशक्तीवर पृथ्वीची प्रदक्षिणा!

तुम्ही कधी विचार केला आहे की, कोणत्याही मोटार इंधनाशिवाय, केवळ आपल्या शारीरिक बळावर आपण पृथ्वीच्या किती दूर जाऊ शकतो? एका माणसाने हे केवळ स्वप्न पाहिले नाही, तर १३ वर्षांहून अधिक काळ तो प्रवास करून प्रत्यक्षात उतरवले.

जेसन लुईस (Jason Lewis) हे जगातील पहिले असे साहसी प्रवासी आहेत, ज्यांनी केवळ मानवी शक्तीचा वापर करून संपूर्ण पृथ्वीची प्रदक्षिणा यशस्वीरित्या पूर्ण केली. त्यांचे हे साहस म्हणजे मानवी क्षमता, जिद्द आणि दृढनिश्चयाचा एक जिवंत इतिहास आहे. 'एक्सपेडिशन ३६०' (Expedition 360) या नावाने ओळखली जाणारी ही मोहीम केवळ साहसापुरती मर्यादित नव्हती; ती होती पर्यावरणाबद्दलची बांधिलकी आणि शाश्वत जीवनशैलीचा एक प्रेरणादायी संदेश!

चला, जेसन लुईस यांच्या या विलक्षण आणि ऐतिहासिक प्रवासाची कहाणी  जाणून घेऊया.

जेसन लुईस आणि त्यांचे सुरुवातीचे सोबती स्टीव्ह स्मिथ (Stevie Smith) यांनी १२ जुलै १९९४ रोजी ग्रीनविच, लंडन येथून 'एक्सपेडिशन ३६०' ला सुरुवात केली. या दोघांनी सायकल चालवत युरोपातील अनेक देश पार केले होते.

पण प्रवासाचा मूळ नियम साधा पण अवाढव्य होता कोणत्याही परिस्थितीत जीवाश्म इंधनाचा वापर करायचा नाही. प्रवासाचा प्रत्येक किलोमीटर त्यांच्या स्वतःच्या ऊर्जेवर आधारित होता.

या ऐतिहासिक मोहिमेचा थोडक्यात आवाका.

एकूण कालावधी- १३ वर्षे, २ महिने आणि २४ दिवस.

एकूण अंतर -७४,८४२ किलोमीटर (४६,५०५ मैल).

प्रवासाचे स्वरूप- केवळ मानवी शक्ती Pedal Power, Biking, कायकिंग(कयाक नावाच्या एका लहान बोटीमध्ये बसून, दुहेरी ब्लेड असलेल्या पॅडलच्या मदतीने पाण्यावरून प्रवास करण्याची क्रिया. ही एक जलक्रीडा असून यात पर्यटक मनोरंजन किंवा साहसी कार्यासाठी याचा उपयोग करतात)., Skating.

गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड- मानवी शक्तीवर पृथ्वीची प्रदक्षिणा पूर्ण करणारा पहिला व्यक्ती ठरले.

या संपूर्ण प्रवासात जेसन लुईस यांच्यासोबत होती त्यांची एक खास डिझाइन केलेली बोट, जिचे नाव त्यांनी 'मोक्ष' (Moksha) ठेवले होते.

'मोक्ष' हे केवळ एक साधन नव्हते; ते त्यांचे घर, रक्षक आणि एकाकीपणातील सोबती होते. ही बोट पेडल-चालित होती, म्हणजे सायकलप्रमाणे पेडल मारून ती चालवायची. सुमारे सात मीटर लांबीची ही बोट त्यांच्या प्रवासाचे सर्वात महत्त्वाचे आणि खास वैशिष्ट्य होते.

अटलांटिक महासागर: युरोपमधून प्रवास सुरू केल्यानंतर, पहिले मोठे आव्हान उभे राहिले ते अटलांटिक महासागराचे. जेसन आणि स्टीव्ह यांनी 'मोक्ष' बोटीतून या रौद्र महासागराला सामोरे जाण्याचा निर्णय घेतला. १११ दिवसांच्या अथक परिश्रमानंतर, लाटांशी आणि वादळांशी झुंज देत त्यांनी कॅनडाच्या किनाऱ्यावर यशस्वीरित्या पाय ठेवला. हा त्यांचा पहिला विजय होता, पण खरी परीक्षा अजून बाकी होती.

अटलांटिक पार केल्यानंतर, जेसन आणि स्टीव्ह यांनी अमेरिकेच्या पूर्व किनाऱ्यावरून सायकलिंग व स्केटिंगने खंड पार करण्यास सुरुवात केली. प्रवासातला सर्वात मोठा, जीवघेणा आणि निर्णायक टप्पा इथे आला.

जेसन लुईस रोलरब्लेडिंग करत असताना, एका बेफाम दारू पिऊन गाडी चालवणाऱ्या व्यक्तीने त्यांना धडक दिली. ही धडक इतकी जोरदार होती की जेसन यांच्या एका पायाला गंभीर दुखापत झाली आणि दुसरा पाय अक्षरशः तुटला.

“ती धडक माझ्या शरीराला बसली, पण माझ्या आत्म्याला नाही,” असे जेसन नंतर म्हणाले होते.

हा अपघात म्हणजे त्यांच्या स्वप्नाचा शेवट होता, असे जगाला वाटले. त्यांना ९ महिन्यांसाठी रुग्णालयात आणि आराम करत राहावे लागले.

या नऊ महिन्यांच्या काळात त्यांच्या शारीरिक आणि मानसिक सामर्थ्याची खरी परीक्षा झाली. त्यांच्या सोबती स्टीव्ह स्मिथ यांनी याच टप्प्यावर मोहीम अर्धवट सोडण्याचा कठीण निर्णय घेतला. आता जेसन पूर्णपणे एकटे होते. तुटलेल्या पायांनी, मानसिक आघाताने आणि साथीदाराच्या जाण्याने ते पूर्णपणे खचून गेले असते, पण त्यांची जिद्द असामान्य होती. याच काळात त्यांनी आपले ध्येय अधिक स्पष्ट केले: "हा प्रवास पूर्ण करायचाच आहे!"

शारीरिकदृष्ट्या पूर्णपणे बरे नसतानाही, जेसन लुईस यांनी एकट्याने जगातील सर्वात मोठा महासागर- पॅसिफिक महासागर पार करण्याचा निर्णय घेतला.

अटलांटिकपेक्षा कित्येक पटीने मोठ्या असलेल्या पॅसिफिकमध्ये त्यांना अनेक वादळे आणि नैसर्गिक संकटांचा सामना करावा लागला. 'मोक्ष' बोटीत एकटे असताना, एकटेपणा आणि भीती हे त्यांचे सर्वात मोठे शत्रू होते. त्यांना नैसर्गिकरित्या बोटीच्या आतील शांततेमध्ये मनाला स्थिरता मिळवावी लागली.

तो एकाकी प्रवास हा केवळ शारीरिक नव्हे, तर ध्यान आणि आत्म-संवादाचा प्रवास होता. कित्येक महिने समुद्राच्या विशालतेमध्ये स्वतःच्या पेडल-चालित बोटीवर राहणे, म्हणजे मानवी सहनशीलतेचा एक अभूतपूर्व विक्रम होता.

पॅसिफिक पार केल्यानंतर ते ऑस्ट्रेलियात पोहोचले. तिथून सायकलने प्रवास सुरू करून, त्यांनी इंडोनेशियाच्या बेटांमधून कयाकिंग केले.

आशिया खंडातून प्रवास करताना, नैऋत्य आशियातून सायकल चालवत हिमालयीन पर्वतरांगा ओलांडणे हा त्यांच्यासाठी अत्यंत खडतर भूभागाचा अनुभव होता.

यानंतर त्यांनी हिंदी महासागर यशस्वीरित्या पार केला.

हिंदी महासागर पार करून ते मध्यपूर्वेतून युरोपमध्ये परतले. जिथून प्रवास सुरू केला होता, त्याच दिशेने त्यांची सायकल पुढे जात हा १३ वर्षाचा प्रवास संपला.

जेसन लुईस यांची ही मोहीम केवळ साहसासाठी नव्हती. त्यामागे एक गहन आणि सामाजिक उद्देश होता, जो आजही अत्यंत महत्त्वाचा आहे: शाश्वत जीवनशैली (Sustainable Lifestyle).

जिवाश्म इंधनाचा वापर न करता आपण मोठी उद्दिष्ट्ये साध्य करू शकतो हे जगाला दाखवून देणे हा त्यांचा मूळ हेतू होता.

त्यांनी जगाला हे सिद्ध केले की, आपले कार्बन फूटप्रिंट कमी करणे आणि पर्यावरणाचे रक्षण करणे ही केवळ जबाबदारी नाही, तर त्यातून मोठे रोमांचक आणि फलदायी अनुभव मिळू शकतात.

या प्रवासादरम्यान जेसन लुईस यांनी जगभरातील शाळांना भेट दिली आणि पर्यावरणविषयक शिक्षण दिले. 'एक्सपेडिशन ३६०' हे एक शिक्षण आणि जनजागृतीचे माध्यम बनले.

६ ऑक्टोबर म्हणजे आजच्याच दिवशी पण २००७ रोजी, जेसन लुईस यांनी १३ वर्षांची ही तपस्या पूर्ण केली. त्यांनी ग्रीनविच येथील प्राइम मेरिडियन ओलांडून आपल्या प्रवासाचा समारोप केला.

जेसन लुईस यांचा हा प्रवास मानवी सहनशक्तीचा सर्वोच्च नमुना आहे. एका बाजूला तुटलेल्या पायांनी प्रवास करण्याची असीम जिद्द, तर दुसऱ्या बाजूला 'मोक्ष' बोटीतून एकट्याने निसर्गाचे रौद्र रूप पेलत चालवण्याचे मानसिक सामर्थ्य- हे सर्व या प्रवासात आढळते.

जीवनात कितीही मोठे अडथळे आले तरी, आपल्या दृढनिश्चयाच्या बळावर आणि पर्यावरणाबद्दलच्या सकारात्मक भूमिकेमुळे, आपण प्रत्येक ध्येय गाठू शकतो.

तुमच्या आयुष्यातील 'एक्सपेडिशन ३६०' काय आहे?

जीवाश्म इंधनाचा वापर न करता, केवळ आपल्या ऊर्जेवर तुम्ही कोणते मोठे स्वप्न पूर्ण करू इच्छिता?