इंटरनेटचा काळा कोपरा-डार्क वेब

इंटरनेटचा काळा कोपरा-डार्क वेब

तुमचा दिवस कसा सुरू होतो? कदाचित तुम्ही गुगलवर काहीतरी सर्च करता, युट्युबवर व्हिडिओ पाहता, किंवा फेसबुक-इन्स्टाग्रामवर स्क्रोल करता. पण तुम्हाला माहीत आहे का, हे सारं इंटरनेटचं फक्त एक छोटं रूप आहे, ज्याला आपण 'सरफेस वेब' म्हणतो. पण इंटरनेटचा एक असाही भाग आहे, जिथे सामान्य लोकांची पोहोच नसते, जिथे गुन्हेगारी जग आणि गुप्त रहस्यं दडलेली आहेत – त्याचं नाव आहे डार्क वेब (Dark Web)!

चला, आज आपण इंटरनेटच्या या गूढ आणि धोकादायक जगात एक धाडसी प्रवास करूया. पण एक गोष्ट लक्षात ठेवा, हा प्रवास फक्त माहितीसाठी आहे, प्रत्यक्षात तिथे जाण्याचा प्रयत्न करू नका!

डार्क वेब म्हणजे काय? इंटरनेटचा 'गुप्त खजिना' की 'गुन्हेगारांची वस्ती'?

कल्पना करा की इंटरनेट म्हणजे एक खूप मोठा महासागर आहे.

सरफेस वेब म्हणजे समुद्राच्या वरचा भाग, जिथे आपल्याला मासेमारी करायला मिळते आणि नौकाविहार करता येतो.

डीप वेब म्हणजे समुद्राच्या खोल पाण्यातील भाग, जिथे आपल्याला जायला विशेष परवानग्या लागतात, जसे की तुमचा जीमेल इनबॉक्स, बँक अकाऊंट्स किंवा तुमच्या क्लाऊड स्टोरेजमध्ये साठवलेले फोटो. हा भाग कायद्याच्या चौकटीत असतो.

पण या महासागराच्या तळाशी एक अशी खोल आणि अंधारी दरी आहे, जिथे प्रकाश पोहोचत नाही – ती म्हणजे डार्क वेब! हा डीप वेबचाच एक भाग आहे, पण तो अत्यंत गुप्त आणि अनामिक (anonymous) असतो.

येथे प्रवेश करण्यासाठी सामान्य ब्राउझर (Chrome, Firefox) चालत नाही. यासाठी Tor (The Onion Router) नावाचं खास सॉफ्टवेअर लागतं. हे सॉफ्टवेअर तुमच्या इंटरनेट ॲक्टिव्हिटीला कांद्याच्या पापुद्र्यांप्रमाणे (onion layers) एन्क्रिप्ट करून लपवतं, ज्यामुळे तुमची ओळख पूर्णपणे गुप्त राहते. म्हणूनच डार्क वेबवरील वेबसाइट्स .com ऐवजी .onion या नावाने संपतात.

आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की हे भयावह जग कोणी आणि का तयार केलं?

याची सुरुवात 1990 च्या दशकात अमेरिकेच्या नेव्हल रिसर्च लॅबोरेटरीने केली होती. त्यांचा उद्देश आपल्या सैनिकांना आणि गुप्तचर संस्थांना इंटरनेटवर सुरक्षित आणि अनामिकपणे संवाद साधता यावा हा होता. त्यांनी Tor नावाचं तंत्रज्ञान विकसित केलं. पण 2004 मध्ये त्यांनी ते ओपन सोर्स (Open Source) केलं, म्हणजेच सर्वांसाठी उपलब्ध करून दिलं.

हे तंत्रज्ञान सार्वजनिक झाल्यावर त्याचा वापर वाईट कामांसाठी सुरू झाला. गुन्हेगारांना आपली ओळख लपवण्याचं उत्तम माध्यम मिळालं आणि डार्क वेब हळूहळू एक समांतर गुन्हेगारी जगाच्या रूपात विकसित झालं.

डार्क वेब

तुम्ही डार्क वेबवर काय शोधू शकता, याची कल्पनाही तुम्ही केली नसेल. इथे चांगल्या गोष्टींपेक्षा वाईट गोष्टींचा बाजार जास्त भरलेला असतो.

अवैध बाजारपेठा: 'सिल्क रोड' (Silk Road) सारखे ऑनलाइन मार्केटप्लेस इथे प्रसिद्ध आहेत, जिथे ड्रग्ज, शस्त्रे आणि चोरलेल्या वस्तू विकल्या जातात. हे व्यवहार क्रिप्टोकरन्सी (उदा. बिटकॉइन) वापरून केले जातात, ज्यामुळे पैशांचा मागोवा घेणे जवळजवळ अशक्य होते.

चोरलेला डेटा: तुमचा क्रेडिट कार्ड नंबर, बँक खात्याची माहिती, पासवर्ड आणि गोपनीय डेटा इथे सहज विकला जातो. हॅकर्स त्यांच्या सेवा इथे देतात आणि मोठमोठ्या कंपन्यांचा डेटा हॅक करून विकतात.

गुन्हेगारी सेवा: इथे बनावट पासपोर्ट, ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि सरकारी कागदपत्रेही विकली जातात. काही ठिकाणी तर हत्या करण्याची सुपारी देण्यासारखे गुन्हेगारी कृत्यही होतात, जे खूप भयानक आहे.

काही चांगल्या गोष्टीही आहेत... पण त्या फार कमी! होय, या अंधाऱ्या जगातही काही सकारात्मक गोष्टी आहेत. पत्रकार आणि व्हिसलब्लोअर (whistleblower) डार्क वेबचा वापर गोपनीय माहिती सुरक्षितपणे शेअर करण्यासाठी करतात. इंटरनेटवर सेन्सॉरशिप असलेल्या देशांमध्ये लोक आपल्या विचारांचे आदानप्रदान करण्यासाठी याचा वापर करतात.

तुम्ही सुरक्षित कसे राहाल?

डार्क वेब एक अत्यंत धोकादायक ठिकाण आहे, जिथे तुम्ही सहज सायबर हल्ल्याचे शिकार होऊ शकता. तुमच्या कम्प्युटरमध्ये मालवेअर (malware) येऊ शकतो, किंवा तुमचा डेटा चोरीला जाऊ शकतो.

यासाठी:

कधीही डार्क वेबवर जाऊ नका! हा सर्वात महत्त्वाचा सल्ला आहे.

तुमचे पासवर्ड नियमित बदला.

तुमच्या ऑनलाइन अकाऊंट्ससाठी टू-फॅक्टर ऑथेंटिकेशन (Two-Factor Authentication) वापरा.

तुमच्या कॉम्प्युटरमध्ये चांगला अँटी-व्हायरस (anti-virus) ठेवा.

डार्क वेब हे इंटरनेटच्या एका गडद बाजूचे प्रतिनिधित्व करते. तंत्रज्ञान चांगले आहे की वाईट, हे त्याचा वापर करणारा व्यक्ती ठरवतो. पण तुमच्या सुरक्षेसाठी, या अंधाऱ्या गल्लीत डोकावून पाहण्याचा मोह टाळा. तुमच्या ऑनलाइन सुरक्षिततेला प्राधान्य द्या आणि इंटरनेटच्या उज्ज्वल बाजूचा आनंद घ्या!