गुहेतला बाबा: सत्ता, धर्म आणि गुन्हेगारीचा काळा इतिहास

गुहेतला बाबा: सत्ता, धर्म आणि गुन्हेगारीचा काळा इतिहास

एकेकाळी करोडो लोकांच्या श्रद्धेचं केंद्र असलेले, ज्यांच्या एका शब्दावर हजारो लोक जीव द्यायला तयार असत, तेच बाबा आज तुरुंगाच्या सळ्यांमागे का सडत आहेत? ही एखाद्या चित्रपटाची कथा नाही, तर हरियाणातील डेरा सच्चा सौदा या धार्मिक संस्थेचा प्रमुख गुरमीत राम रहीम याच्या आयुष्याची खरी आणि काळी बाजू आहे. एकेकाळी राजकारण्यांपासून ते प्रशासकीय अधिकाऱ्यांपर्यंत सर्वजण ज्यांच्यासमोर नतमस्तक होत होते, त्यांची सत्ता, संपत्ती आणि साम्राज्याचा डोलारा पत्त्यांच्या बंगल्याप्रमाणे कोसळला.

हे सर्व सुरू झालं एका धाडसी साध्वीच्या पत्राने. डेरा सच्चा सौदा आश्रमात राहणाऱ्या एका साध्वीने आश्रमातील अंधारलेल्या सत्याला कंटाळून आपलं दु:ख आणि वेदना एका पत्रात मांडल्या. "जर कोणाला माझी किंचाळी ऐकू येत असेल, तर मला वाचवा," अशी तिची आर्त हाक त्या पत्रातून बाहेर पडत होती. हे पत्र तत्कालीन पंतप्रधान अटल बिहारी वाजपेयी यांच्या कार्यालयापर्यंत पोहोचले. तिथून ते एका छोट्या वृत्तपत्राच्या कार्यालयात गेले, ज्याचे संपादक रामचंद्र छत्रपती होते. या वृत्तपत्राने हे पत्र छापलं आणि बाबाच्या साम्राज्याला पहिला हादरा बसला.

न्यायासाठीची लढाई आणि दोन मृत्यू

या पत्राने मोठा गदारोळ माजवला, पण सत्य बाहेर आल्यावर न्याय लगेच मिळेल, अशी आशा व्यर्थ ठरली. अनेक वर्षं हा खटला कोर्टात धूळ खात पडला. साक्षीदार घाबरले, लोक थकले, आणि बाबा आपल्या सत्तेच्या आणि पैशाच्या जोरावर पूर्वीप्रमाणेच ऐषारामात जगत राहिला.

पण एक दिवस, जणू झोपलेला वाघ अचानक जागा झाला. साध्वींच्या पत्राचा हा खटला पुन्हा चर्चेत आला. बाबाची पकड सैल पडू लागली. या परिस्थितीला कारणीभूत कोण आहे, याचा शोध घेताना गुरमीतला संशय आला की त्याच्याच आश्रमातील साधू रणजीत सिंग हा सारी रहस्यं उघड करत आहे. आणि मग, रणजीत सिंग जिवंत राहिला नाही. यानंतर, वृत्तपत्राचे संपादक रामचंद्र छत्रपती यांनी ही बातमी छापील. पण सत्य लिहिण्याची त्यांना मोठी किंमत चुकवावी लागली. त्यांनाही अज्ञात व्यक्तींनी ठार मारले.

गुरुमीत राम रहीम 

या खुनांच्या आणि लैंगिक शोषणाच्या आरोपांनी गुरमीतचे विकृत रूप जगासमोर आले. आरोप इतके भयंकर होते की ऐकूनच आत्मा थरथरायचा. बाबा आपल्या आश्रमात राहणाऱ्या साध्वींमधून आपल्याला आवडणारी मुलगी निवडायचा, आणि मग तिला 'गुहेत' बोलावले जायचे. 'नाही बाबाजी, कृपया असं करू नका,' अशा अनेक किंकाळ्या त्या भिंतींमध्ये घुमल्या असतील. पण बाबासाठी कोणाच्या संमतीला काहीच किंमत नव्हती.

डेरा सच्चा सौदाचा उदय: एक पवित्र सुरुवात

हरियाणाच्या सिरसा जिल्ह्यातील डेरा सच्चा सौदा हा आश्रम आज त्याच्या प्रमुखामुळे कुप्रसिद्ध असला तरी, त्याची सुरुवात एका अत्यंत पवित्र हेतूने झाली होती. बाबा शाह माना बलुचिस्तानी यांनी 19 एप्रिल 1948 रोजी याची स्थापना केली. पंजाब आणि हरियाणासारख्या भागांत डेरांची सुरुवात बेघर, आधार नसलेल्या आणि असहाय लोकांना तात्पुरता आधार देण्यासाठी झाली होती. "ज्याचं कोणी नाही, त्याचं आम्ही आहोत," हीच या डेरांची विचारधारा होती.

या डेरांमध्ये कोणत्याही प्रकारचा जात-धर्म भेदभाव केला जात नव्हता. कोणीही येथे येऊ शकत होतं, राहू शकत होतं, खाऊ शकत होतं. लोक एकत्र जेवण बनवायचे, खायचे, आणि कालांतराने एकमेकांशी विवाहही करू लागले. बाबा शाह माना बलुचिस्तानी यांच्या नेतृत्वाखाली डेराने मोठी प्रगती केली आणि देशाच्या विविध भागांत 46 आश्रम उभे राहिले.

1960 मध्ये बाबा शाह माना यांचे निधन झाले आणि त्यांच्या जागी 1963 मध्ये बाबा शाह सतनाम सिंह यांना डेराचे प्रमुख म्हणून नियुक्त करण्यात आले. बाबा सतनाम सिंह यांनी तीच मानवता, समानता आणि सेवेची शिकवण पुढे नेली. 'आपण सारे एक आहोत, फक्त हृदय स्वच्छ असावं,' असे ते नेहमी म्हणायचे. त्यांच्या कार्यकाळात डेराची ओळख दूरदूरपर्यंत पसरली आणि त्याचे नाव लौकिक वाढला.

गुरमीत राम रहीमचा उदय: सत्तेसाठीचा रक्तरंजित खेळ

गुरुमीत राम रहीम 

23 सप्टेंबर 1990 रोजी डेरा सच्चा सौदाचे प्रमुख बाबा शाह सतनाम सिंह यांनी आपली गादी सोडण्याची घोषणा केली आणि आपला उत्तराधिकारी म्हणून गुरमीत सिंह राम रहीम यांचं नाव जाहीर केलं. या घोषणेमागे एक अत्यंत धक्कादायक कथा दडलेली आहे. अनेक माध्यमांनी यावर प्रकाश टाकला आहे, त्यात पत्रकार अनुराग त्रिपाठी यांचे 'डेरा सच्चा सौदा: द ट्रू स्टोरी ऑफ गुरमीत राम रहीम' हे पुस्तक विशेष उल्लेखनीय आहे.

अनुराग त्रिपाठी यांच्या पुस्तकानुसार, गुरमीत राम रहीमचे जुने ड्रायव्हर खट्टा सिंग यांनी खुलासा केला की, राजस्थानचा कुख्यात गुंड गुरजंत सिंग सतनामी हा गुरमीतचा अत्यंत जवळचा मित्र होता. खट्टा सिंगच्या म्हणण्यानुसार, जेव्हा गुरमीतने गुरजंतला डेराचा प्रमुख बनण्याची इच्छा व्यक्त केली, तेव्हा गुरजंतने वेळ न दवडता शाह सतनाम सिंह यांच्या कनपटीवर AK-47 ठेवून त्यांना धमकावले आणि गुरमीतला डेराचा प्रमुख म्हणून घोषित करायला लावले.

पण नशिबाचा खेळ बघा, 31 ऑगस्ट 1991 रोजी पंजाब पोलिसांनी एका चकमकीत गुरजंत सिंगला ठार मारले. यानंतर काही काळ डेरात एक विचित्र परंपरा सुरू झाली. 31 ऑगस्टला पूर्ण दिवस मौन पाळण्याची घोषणा करण्यात आली. लोक याला आध्यात्मिक साधना म्हणायचे, पण आतल्या गोटी चर्चा होती की हे मौन गुरजंत सिंगच्या मृत्यूवर शोक व्यक्त करण्यासाठी पाळले जात होते.

गुहेतला राजा आणि त्याच्या साम्राज्याचा अंत

गुरमीत राम रहीमने डेराची गादी स्वीकारल्यानंतर, त्याच्या हातात केवळ धार्मिक शक्तीच नाही, तर सत्ता, पैसा आणि राजकारण यांचीही सूत्रे आली. त्याने स्वतःला 'इन्सा' हे नाव लावले, ज्याचा अर्थ 'इन्सान' (माणूस) असा होतो. पण त्याच्या गुन्हेगारी कृत्यांनी तो माणूस राहिला नव्हता. त्याचे साम्राज्य वाढले. त्याच्या समर्थकांची संख्या लाखांमध्ये पोहोचली. राजकारणी त्याच्या आशीर्वादासाठी त्याच्या दारात उभे राहिले. त्याच्या संगीत आणि चित्रपटांनी त्याला एक वेगळीच ओळख दिली.

पण, सत्य फार काळ लपत नाही. न्यायाची प्रक्रिया धीम्या गतीने का होईना, सुरू होती. साध्वींच्या लैंगिक शोषणापासून ते पत्रकार रामचंद्र छत्रपती आणि साधू रणजीत सिंग यांच्या हत्येचा खटला पुन्हा उघडला गेला. या खटल्यांमध्ये गुरमीतला दोषी ठरवण्यात आले. ज्या बाबाच्या एका इशाऱ्यावर लोक जीव द्यायला तयार होत होते, तोच बाबा आज तुरुंगात आहे. आजही तो पॅरोलवर बाहेर येतो, काही दिवसांसाठी मोकळी हवा खातो आणि पुन्हा आपल्या 'खऱ्या' घरी, म्हणजे तुरुंगात परत जातो.

गुरमीत राम रहीमची कथा केवळ एका बाबाच्या अध:पतनाची कथा नाही, तर ती सत्ता, धर्म आणि गुन्हेगारी यांच्यातील घातक साखळीची कथा आहे. या घटनेने हे सिद्ध केले की धार्मिक श्रद्धा ही आंधळी नसावी, आणि कोणतीही व्यक्ती कायद्यापेक्षा मोठी नाही.

तुम्ही या घटनेकडे कसे पाहता? तुमच्या मते, धार्मिक नेतृत्वामध्ये विश्वास आणि गुन्हेगारी यांमध्ये रेषा कशी काढायला हवी?